Η Γκερνίκα (Guernica ή Γκουέρνικα), είναι το διασημότερο ίσως έργο του Πάμπλο Πικάσο.
Αυτός ο τεράστιος καμβάς (3,54x7,82μ.) περιγράφει την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου. Ήταν παραγγελία της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ισπανίας για τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1937.
Ο Πικάσο εμπνεύστηκε το έργο όταν, στις 26 Απριλίου της ίδιας χρονιάς, στα πλαίσια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, Γερμανοί πιλότοι της αεροπορίας των εθνικιστών βομβάρδισαν την κωμόπολη Γκερνίκα της Χώρας των Βάσκων. Στο βομβαρδισμό εκείνο σκοτώθηκαν 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε το 70% της πόλης με 32 τόνους εκρηκτικά. Ο Πικάσσο πληροφορήθηκε τα γεγονότα από την εφημερίδα Le Soir, μόνο την 1η Μαΐου και το ολοκληρώνει στις 3 Ιουνίου του 1937.
Ο πίνακας αρχίζει αριστερά με μια γυναίκα μητέρα που κρατά το νεκρό παιδί της στην αγκαλιά της. Πάνω από την γυναίκα είναι το κεφάλι του ταύρου που αντιπροσωπεύει τη βία, το φασισμό, τον πόλεμο. Δίπλα του ακολουθεί ένα άλογο λαβωμένο με ανοιχτό στόμα που συμβολίζει τον λαό που απεγνωσμένα φωνάζει ζητώντας βοήθεια. Εξάλλου τὸ άλογο παρουσιάζεται λογχισμένο. Λίγο χαμηλότερα είναι το σώμα ενός νεκρού πολεμιστή που έχει τα χέρια του ανοιχτά και την μορφή του παραμορφωμένη, τα χέρια του είναι σε αυτή τη στάση για να θυμίζει τη σταύρωση. Ἂν προσέξει κανεὶς τὰ μάτια στὰ πρόσωπα ποὺ εἰκονίζονται, στὴ μητέρα, στὸ νεκρὸ πολεμιστή, στὸν ταῦρο, στὸ ἄλογο καὶ στὶς ἄλλες μορφὲς, είναι όλα σὲ διαφορετικὲς καὶ αφύσικες θέσεις. Αυτὸ συμβαίνει γιατί αντικρίζουν έναν κόσμο παράλογο καὶ φρικτό, έναν κόσμο κτηνώδη.
Ἡ παραφροσύνη τοῦ πολέμου παρουσιάζεται εδώ μὲ μετατόπιση των ματιων απὸ τις θέσεις τους, και με τις παραμορφώσεις των σωμάτων.
Ιδιαίτερα για τα σώματα, που σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να φαίνονται σαν... κομματιαστά, μπορούμε να πούμε πως αυτὸ δὲν είναι άσχετο με το αποτέλεσμα που φέρνει η έκρηξη μιας βόμβας. Ολόκληρος ο πίνακας δίνει την εντύπωση πως απεικονίζει εκείνο ακριβως που συμβαίνει τη στιγμὴ της έκρηξης.
Η γυναικεία μορφὴ που υψώνει τη λάμπα πετρελαίου.
Στη δεξιά πλευρά διακρίνονται γυναίκες που προσπαθούν να γλιτώσουν τον βομβαρδισμό. Η μορφή που κρατά την λάμπα πετρελαίου συμβολίζει τον πολιτισμό που προσπαθεί να σωθεί. Η δε λάμπα συμβολίζει την τέχνη. Τα τρίγωνα συμβολίζουν τις φλόγες από το βομβαρδισμό, ενώ ο χώρος μέσα στον οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα δεν είναι καθορισμένα. Τα χρώματα του έργου είναι μελανά. Τόνοι του άσπρου, του μαύρου και του γκρι που δείχνουν τον φόβο που κυριαρχεί. Η "Γκουέρνικα" ξεφεύγει από τα στενά όρια της Ισπανίας. Εκφράζει παγκόσμια και διαχρονικά κάθε λαό που βίωσε την φρίκη του πολέμου.
Ο Πικάσο απέφυγε να ζωγραφίσει αεροπλάνα, βόμβες ή ερείπια. Οι
δύο κυρίαρχες μορφές του έργου είναι ένας ταύρος και ένα πληγωμένο άλογο με
διαμελισμένα κορμιά και τέσσερις γυναίκες που ουρλιάζουν κρατώντας νεκρά μωρά. Αρχικά
ο Πικάσο πειραματίστηκε με χρώμα, αλλά τελικά κατέληξε στο άσπρο-μαύρο και
αποχρώσεις του γκρι, καθώς θεώρησε ότι έτσι δίνει μεγαλύτερη ένταση στο θέμα. Πολλές
φορές μετακίνησε φιγούρες και μορφές πριν καταλήξει στην οριστική τους θέση. «Η
αφαίρεση του χρώματος και του αναγλύφου αποτελεί διακοπή της σχέσης του
ανθρώπου με τον κόσμο: όταν διακόπτεται,δεν υπάρχει πια η φύση ή η ζωή».
Η διαδικασία της ζωγραφικής του πίνακα αποτυπώθηκε σε μια σειρά φωτογραφιών από τη διασημότερη ερωμένη του Πικάσο, την Dora Maar, μια διακεκριμένη καλλιτέχνιδα. Συνολικά σαράντα πέντε σχέδια μας έχουν σωθεί τα οποία προετοιμάζουν την τελική Γκερνίκα.
Όταν πρωτοεμφανίστηκε ο πίνακας, οι αντιδράσεις ήταν μάλλον αρνητικές. Ο βάσκος τοιχογράφος Χοσέ Μαρία Ουτσενάι δήλωσε: «Για έργο τέχνης είναι ένα από τα φτωχότερα της παγκόσμιας παραγωγής. Πρόκειται για πορνογραφία 7x3». Γερμανικό έντυπο έγραψε ότι πρόκειται για «σύμφυρμα από ανθρώπινα μέλη που θα μπορούσε να είχε ζωγραφήσει τετράχρονος». Σταδιακά το γενικό αίσθημα άρχισε να μεταστρέφεται και το έργο περιόδευε για να ενισχύσει τον αγώνα των Δημοκρατικών. Η περιοδεία σταμάτησε όταν ο Φράνκο κατέλαβε την εξουσία το 1939 και, με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το έργο φυγαδεύτηκε στις ΗΠΑ, για να αποφευχθεί η καταστροφή του.
Η Γκερνίκα έμεινε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης για πολλά χρόνια και ο Πικάσο είχε δηλώσει πως δε θα επέστρεφε στην Ισπανία προτού αποκατασταθεί πλήρως η δημοκρατία. Το 1974 υπήρξε συμβάν βανδαλισμού του έργου με κόκκινη μπογιά, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σφαγή του Μάι Λάι στο Βιετνάμ. Το 1981 η Γκερνίκα επιστράφηκε στην Ισπανία και εκτέθηκε αρχικά στο Casón del Buen Retiro και κατόπιν στο Μουσείο ντελ Πράδο, προστατευμένη με αλεξίσφαιρο τζάμι και οπλισμένους φρουρούς, για το φόβο νέου βανδαλισμού. Το 1992 ο πίνακας μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία στη Μαδρίτη, του οποίου έγινε το διασημότερο και σπουδαιότερο έκθεμα.
Τα τελευταία χρόνια ακούγεται συχνά η πρόταση να μεταφερθεί στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο, το οποίο βρίσκεται λίγα μόλις χιλιόμετρα από την κωμόπολη Γκερνίκα, πράγμα με το οποίο δε συμφωνεί ούτε η ισπανική κυβέρνηση, ούτε η διοίκηση του Μουσείου Τέχνης Βασίλισσα Σοφία.
Ιστορικό επεισόδιοΛέγεται πως όταν οι Γερμανοί εισήλθαν στο Παρίσι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην προσπάθειά τους να βρουν καλλιτεχνικούς θησαυρούς και να τους κατασχέσουν, ένας Γερμανός Αξιωματικός έδειξε σε φωτογραφία τον πίνακα «Γκερνίκα» στον ίδιο τον Πικάσο που είχε προσαχθεί ρωτώντας τον:
-Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε;
Κι εκείνος απήντησε με θάρρος: Όχι, Εσείς!
Δείτε εδώ το έργο Guernica του Πάμπλο Πικάσο σε 3D.
Ο ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΚΕΡΝΙΚΑ:
Αυτός ο τεράστιος καμβάς (3,54x7,82μ.) περιγράφει την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου. Ήταν παραγγελία της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ισπανίας για τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1937.
Ο Πικάσο εμπνεύστηκε το έργο όταν, στις 26 Απριλίου της ίδιας χρονιάς, στα πλαίσια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, Γερμανοί πιλότοι της αεροπορίας των εθνικιστών βομβάρδισαν την κωμόπολη Γκερνίκα της Χώρας των Βάσκων. Στο βομβαρδισμό εκείνο σκοτώθηκαν 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε το 70% της πόλης με 32 τόνους εκρηκτικά. Ο Πικάσσο πληροφορήθηκε τα γεγονότα από την εφημερίδα Le Soir, μόνο την 1η Μαΐου και το ολοκληρώνει στις 3 Ιουνίου του 1937.
Ο πίνακας αρχίζει αριστερά με μια γυναίκα μητέρα που κρατά το νεκρό παιδί της στην αγκαλιά της. Πάνω από την γυναίκα είναι το κεφάλι του ταύρου που αντιπροσωπεύει τη βία, το φασισμό, τον πόλεμο. Δίπλα του ακολουθεί ένα άλογο λαβωμένο με ανοιχτό στόμα που συμβολίζει τον λαό που απεγνωσμένα φωνάζει ζητώντας βοήθεια. Εξάλλου τὸ άλογο παρουσιάζεται λογχισμένο. Λίγο χαμηλότερα είναι το σώμα ενός νεκρού πολεμιστή που έχει τα χέρια του ανοιχτά και την μορφή του παραμορφωμένη, τα χέρια του είναι σε αυτή τη στάση για να θυμίζει τη σταύρωση. Ἂν προσέξει κανεὶς τὰ μάτια στὰ πρόσωπα ποὺ εἰκονίζονται, στὴ μητέρα, στὸ νεκρὸ πολεμιστή, στὸν ταῦρο, στὸ ἄλογο καὶ στὶς ἄλλες μορφὲς, είναι όλα σὲ διαφορετικὲς καὶ αφύσικες θέσεις. Αυτὸ συμβαίνει γιατί αντικρίζουν έναν κόσμο παράλογο καὶ φρικτό, έναν κόσμο κτηνώδη.
Ἡ παραφροσύνη τοῦ πολέμου παρουσιάζεται εδώ μὲ μετατόπιση των ματιων απὸ τις θέσεις τους, και με τις παραμορφώσεις των σωμάτων.
Ιδιαίτερα για τα σώματα, που σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να φαίνονται σαν... κομματιαστά, μπορούμε να πούμε πως αυτὸ δὲν είναι άσχετο με το αποτέλεσμα που φέρνει η έκρηξη μιας βόμβας. Ολόκληρος ο πίνακας δίνει την εντύπωση πως απεικονίζει εκείνο ακριβως που συμβαίνει τη στιγμὴ της έκρηξης.
Η γυναικεία μορφὴ που υψώνει τη λάμπα πετρελαίου.
Στη δεξιά πλευρά διακρίνονται γυναίκες που προσπαθούν να γλιτώσουν τον βομβαρδισμό. Η μορφή που κρατά την λάμπα πετρελαίου συμβολίζει τον πολιτισμό που προσπαθεί να σωθεί. Η δε λάμπα συμβολίζει την τέχνη. Τα τρίγωνα συμβολίζουν τις φλόγες από το βομβαρδισμό, ενώ ο χώρος μέσα στον οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα δεν είναι καθορισμένα. Τα χρώματα του έργου είναι μελανά. Τόνοι του άσπρου, του μαύρου και του γκρι που δείχνουν τον φόβο που κυριαρχεί. Η "Γκουέρνικα" ξεφεύγει από τα στενά όρια της Ισπανίας. Εκφράζει παγκόσμια και διαχρονικά κάθε λαό που βίωσε την φρίκη του πολέμου.
 |
| Ο Πικάσο ζωγραφίζει την Γκουέρνικα |
Η διαδικασία της ζωγραφικής του πίνακα αποτυπώθηκε σε μια σειρά φωτογραφιών από τη διασημότερη ερωμένη του Πικάσο, την Dora Maar, μια διακεκριμένη καλλιτέχνιδα. Συνολικά σαράντα πέντε σχέδια μας έχουν σωθεί τα οποία προετοιμάζουν την τελική Γκερνίκα.
Όταν πρωτοεμφανίστηκε ο πίνακας, οι αντιδράσεις ήταν μάλλον αρνητικές. Ο βάσκος τοιχογράφος Χοσέ Μαρία Ουτσενάι δήλωσε: «Για έργο τέχνης είναι ένα από τα φτωχότερα της παγκόσμιας παραγωγής. Πρόκειται για πορνογραφία 7x3». Γερμανικό έντυπο έγραψε ότι πρόκειται για «σύμφυρμα από ανθρώπινα μέλη που θα μπορούσε να είχε ζωγραφήσει τετράχρονος». Σταδιακά το γενικό αίσθημα άρχισε να μεταστρέφεται και το έργο περιόδευε για να ενισχύσει τον αγώνα των Δημοκρατικών. Η περιοδεία σταμάτησε όταν ο Φράνκο κατέλαβε την εξουσία το 1939 και, με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το έργο φυγαδεύτηκε στις ΗΠΑ, για να αποφευχθεί η καταστροφή του.
Η Γκερνίκα έμεινε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης για πολλά χρόνια και ο Πικάσο είχε δηλώσει πως δε θα επέστρεφε στην Ισπανία προτού αποκατασταθεί πλήρως η δημοκρατία. Το 1974 υπήρξε συμβάν βανδαλισμού του έργου με κόκκινη μπογιά, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σφαγή του Μάι Λάι στο Βιετνάμ. Το 1981 η Γκερνίκα επιστράφηκε στην Ισπανία και εκτέθηκε αρχικά στο Casón del Buen Retiro και κατόπιν στο Μουσείο ντελ Πράδο, προστατευμένη με αλεξίσφαιρο τζάμι και οπλισμένους φρουρούς, για το φόβο νέου βανδαλισμού. Το 1992 ο πίνακας μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία στη Μαδρίτη, του οποίου έγινε το διασημότερο και σπουδαιότερο έκθεμα.
Τα τελευταία χρόνια ακούγεται συχνά η πρόταση να μεταφερθεί στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο, το οποίο βρίσκεται λίγα μόλις χιλιόμετρα από την κωμόπολη Γκερνίκα, πράγμα με το οποίο δε συμφωνεί ούτε η ισπανική κυβέρνηση, ούτε η διοίκηση του Μουσείου Τέχνης Βασίλισσα Σοφία.
Ιστορικό επεισόδιοΛέγεται πως όταν οι Γερμανοί εισήλθαν στο Παρίσι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην προσπάθειά τους να βρουν καλλιτεχνικούς θησαυρούς και να τους κατασχέσουν, ένας Γερμανός Αξιωματικός έδειξε σε φωτογραφία τον πίνακα «Γκερνίκα» στον ίδιο τον Πικάσο που είχε προσαχθεί ρωτώντας τον:
-Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε;
Κι εκείνος απήντησε με θάρρος: Όχι, Εσείς!
Δείτε εδώ το έργο Guernica του Πάμπλο Πικάσο σε 3D.
Ο ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΚΕΡΝΙΚΑ:
ΜΙΑ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΦΡΙΚΗ ΤΟΥ
ΠΟΛΕΜΟΥ
«Οι περισσότεροι από τους δρόμους της Γκουέρνικα άρχιζαν ή τελείωναν
στην πλατεία. Ήταν αδύνατο να περπατήσεις σε πολλούς από αυτούς, γιατί οι
τοίχοι φλέγονταν. Τα χαλάσματα είχαν γίνει λόφοι [...]. Πήγα στο πίσω μέρος της
πλατείας ανάμεσα σε επιζώντες. Είχαν όλοι την ίδια ιστορία να διηγηθούν:
αεροπλάνα, σφαίρες, βόμβες, φωτιά. Μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες, όταν η
αποτρόπαια ιστορία μαθεύτηκε σε όλο τον κόσμο, ο Φράνκο κατηγορούσε τους τρομαγμένους,
άστεγους ανθρώπους ως ψεύτες. Ειδικοί Βρετανοί "εμπειρογνώμονες"
κλήθηκαν να έλθουν στη Γκουέρνικα, όταν η οσμή από καμένη ανθρώπινη σάρκα είχε
αντικατασταθεί από πετρέλαιο που έχυσαν ανάμεσα στα ερείπια οι άνθρωποι του
Φράνκο, και να εκδώσουν πομπώδη πορίσματα: "Στην Γκουέρνικα έβαλαν φωτιά
επίτηδες οι Κόκκινοι"».
(Σημείωση: Μόνο το 1999 αποδέχθηκε επίσημα η ισπανική κυβέρνηση ότι ο Φράνκο ψευδόταν σχετικά με την Γκουέρνικα). Noel Monks, «The bombing ofGuernica
πηγή
(Σημείωση: Μόνο το 1999 αποδέχθηκε επίσημα η ισπανική κυβέρνηση ότι ο Φράνκο ψευδόταν σχετικά με την Γκουέρνικα). Noel Monks, «The bombing of
Πολεοδομικά, η κωμόπολη των επτά χιλιάδων κατοίκων ήταν «συμμαζεμένη» και δεν απλωνόταν σε μεγάλη έκταση. Η Γκουέρνικα δεν είχε καμία στρατηγική σημασία και έτσι δεν είχε οργανωμένη αντιαεροπορική άμυνα. Ο οικιστικός ιστός ήταν ιδανικός για το πείραμα των Ναζί.
Στις 26 Απριλίου του 1937 η Γκουέρνικα γιόρταζε το πανηγύρι της όπως κάθε χρόνο....
Η πόλη και οι κάτοικοι είχαν βάλει τα καλά τους και περίπου πέντε χιλιάδες έμποροι και επισκέπτες έσπευσαν από τις γύρω πόλεις για τη γιορτή. Αγροτικά προϊόντα και ζώα είχαν την τιμητική τους στις αγοραπωλησίες των εμπόρων, ενώ στους πάγκους το παζάρι έδινε και έπαιρνε. Ξαφνικά, δύο καταδιωκτικά Χάινκελ 51 πέταξαν πάνω από τα κεφάλια του κόσμου, κάνοντας αναγνωριστική πτήση. Στις 16.30 το απόγευμα, 30 καταδιωκτικά της λεγεώνας Κόνδωρα πλησίαζαν την πόλη με το ρύγχος τους στραμμένο στο πανηγύρι. Οι ριπές θέρισαν τον πανικόβλητο κόσμο και τα αμέτρητα ζώα. Οι δρόμοι είχαν γεμίσει πτώματα. Ήταν μόνο η αρχή.
Μια ώρα αργότερα, φάνηκαν στον ορίζοντα 20 δικινητήρια Χάινκελ 111, που αποτελούσαν την τελευταία λέξη της αεροπορικής τεχνολογίας. Πετώντας όλα μαζί, άδειασαν ταυτόχρονα τις βόμβες τους πάνω από την πόλη, ισοπεδώνοντας το μεγαλύτερο μέρος της και σκοτώνοντας πολλούς ανθρώπους που κρύβονταν στα σπίτια τους. Ο θάνατος κυριαρχούσε παντού. Ο στρατηγός Χούγκο Φον Σπέρλε όμως, δεν είχε δώσει ακόμη λήξη της επίθεσης. Διέταξε να απογειωθούν και πάλι τα Χάινκελ 111, φορτωμένα αυτή τη φορά με εμπρηστικές βόμβες. Περίπου δέκα χιλιάδες τέτοιες βόμβες έπεσαν στην ήδη κατεστραμμένη Γκουέρνικα. Έως τις 19.30 το απόγευμα, η πόλη είχε «γονατίσει» από τις τρεις ανηλεείς επιδρομές των Ναζί. Η κυνική παραδοχή του Γκέρινγκ Οι νεκροί ανήλθαν σε 1.654 και οι τραυματίες μαζί με τους ακρωτηριασμένους, έφτασαν τους χίλιους.
Η ναζιστική προπαγάνδα προσπάθησε να πείσει ότι η επίθεση έγινε από τους αναρχικούς μεταλλωρύχους της Αστουρίας, αλλά ο Χούγκο Φον Σπέρλε καυχιόταν δημόσια για το πείραμά του στη Γκουέρνικα. Πριν από την αυτοκτονία του, ο Χέρμαν Γκέρινγκ είχε ομολογήσει ότι η κωμόπολη υπήρξε πεδίο δοκιμών για τη Λουτβάφε. «Γεγονός πολύ δυσάρεστο, συμφωνώ. Δεν γνωρίζαμε όμως κανένα καλύτερο μέρος για να εκτελέσουμε τα τεστ των βομβαρδιστικών μας», έλεγε ο επικεφαλής της Πολεμικής Αεροπορίας των Ναζί....
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.